Ιστορικά Στοιχεία

Η πόλη των Φαρσάλων και η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει συνεχή κατοίκηση από τα Νεολιθικά χρόνια (6.500 – 3.000 π.Χ.) μέχρι σήμερα, εξ’ αιτίας της στρατηγικής της θέσης που ελέγχει το πέρασμα από βορρά προς νότο και των εύφορων εδαφών της. Πολλές νεολιθικές θέσεις έχουν επισημανθεί στην περιοχή: στην πόλη των Φαρσάλων, στον λόφο της Αγίας Παρασκευής, ενώ στην περιφέρειά της αναφέρουμε ενδεικτικά τις εξής: Μαγούλα Τσαγγλί όπου συναντούμε τις οικίες «τύπου Τσαγγλί που φέρουν αντηρίδες, καθώς και την «Κεραμική τύπου Τσαγγλί» (5.800 – 5.300 π.Χ.). Επίσης σημαντικούς νεολιθικούς οικισμούς έχουμε στο Βασιλή, στο Αχίλλειο κ.α. Οι οικισμοί αυτοί έχουν την μορφή μαγούλας. Λίγα ευρήματα της Μυκηναϊκής εποχής έχουμε στον λόφο της Αγίας Παρασκευής στα Φάρσαλα. Η πόλη της αρχαίας Φαρσάλου ήταν η πρωτεύουσα μιας εκ των τεσσάρων τετράδων της αρχαίας Θεσσαλίας, της Φθιώτιδας, καθώς και της «Περιοικίδος Αχαΐας Φθιώτιδας». Πλήθος ερευνητών και συγγραφέων την ταυτίζουν με την Φθία, πατρίδα του ομηρικού ήρωα Αχιλλέα. Την ηρωική αυτή παράδοση, η πόλη και τα αριστοκρατικά της γένη όπως οι Εχεκρατίδες, διεκδικούν και προβάλλουν με ποικίλους τρόπους. Μέλη αυτών των αριστοκρατικών γενών είχαν αναλάβει κατά περιόδους και το στρατιωτικό και πολιτικό αξίωμα του Ταγού των Θεσσαλών. Στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. η Φάρσαλος συνδέεται στενά με την Μακεδονία ενώ ιππική ίλη της Φαρσάλου συμμετείχε στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και εθεωρείτο ως η πιο αξιόμαχη του λαμπρού Θεσσαλικού Ιππικού. Η στρατηγική θέση της πόλης και της περιοχής συνετέλεσαν ώστε, σημαντικές μάχες του αρχαίου κόσμου να λάβουν χώρα στα εδάφη της: στην θέση «Κυνός κεφαλαί» έχουμε δύο μάχες. Η πρώτη, το 364 π.Χ. Οι Θηβαίοι νίκησαν τον τύραννο των Φερών Αλέξανδρο. Ηταν μια νίκη που συνοδεύτηκε από τον θάνατο του Θηβαίου στρατηγού Πελοπίδα.

Η δεύτερη το 197 π.Χ. ανάμεσα στους Μακεδόνες του Φίλιππου Ε΄ και τους Ρωμαίους του Τίτου Κόϊντου Φλαμινίνου, η οποία κατέληξε σε ήττα των Μακεδόνων και άνοιξε τον δρόμο για την Ρωμαϊκή κατάκτηση. Η τρίτη μάχη έγινε το 48 π.Χ. στις 9 Αυγούστου ανάμεσα στα στρατεύματα του Ιούλιου Καίσαρα και του Πομπήιου με νίκη του πρώτου.

Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια, η πόλη της Φαρσάλου εντάσσεται στο οικοδομικό – οχυρωματικό πρόγραμμα του Ιουστινιανού, κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. με

ριζική ενίσχυση της ακρόπολης και των τειχών. Στα χρόνια του Βυζαντίου, η πόλη της Φαρσάλου αναφέρεται ως Φάρσαλα, Φύρσαλα και Φαρσαλία και ήταν έδρα επισκοπής, αρχιεπισκοπής και μητρόπολης ως το 1382, οπότε μαζί με το Φανάρι Καρδίτσας αποτελεί την Μητρόπολη Φαναριοφαρσάλων. Κατά τους χρόνους του Βυζαντίου η έκταση της πόλης συρρικνώνεται, ενώ η ακρόπολη παίρνει την μορφή μιας καστροπολιτείας. Η περιοχή γνωρίζει επιδρομές Βουλγάρων και Σαρακηνών τον 8ο και 9ο αιώνα, παρ’ όλα αυτά ακμάζει οικονομικά. Την εποχή της Φραγκοκρατίας (1204 – 1222) προσαρτάται στο Βασίλειο των Λομβαρδών από τον Βονιφάτιο τον Μορφερατικό. Τον 14ο αιώνα έχουμε την κατάκτηση από τους Καταλανούς, από τους οποίους ελευθερώνεται από τον Ανδρόνικο Γ΄ το 1333, ενώ το 1348 καταλαμβάνεται από τους Σέρβους, για να κατακτηθεί από τους Τούρκους στα 1393. Η απελευθέρωση έρχεται το 1881 στις 15 Αυγούστου, ημέρα έναρξης του σημαντικού οικονομικού και κοινωνικού γεγονότος: της εμποροπανήγυρης των Φαρσάλων. Στα 1897 έχουμε τον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο κατά τον οποίο, έχουμε την μάχη των Φαρσάλων κατά την οποία ηττήθηκε ο Ελληνικός στρατός. Συγκρούσεις είχαμε και στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου.